Serebral Palsi(Beyin Felci) ve Fizyoterapisi
SP, pediatrik alanda en sık karşılaştığımız hastalıkların başında gelir. Gelişmekte olan bebeğin beyninin herhangi nedene bağlı olarak (doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası) gelişen, ilerleyici olmayan ancak aktivite ve katılım kısıtlıkları ve motor bozukluklarla kendini gösteren hastalıktır.
➤ SP'de öncelik problemler istemli motor hareket kaybı ve postür bozukluğudur.
➤ İkincil problemler ; duyu kaybı, oral-motor fonksiyon bozukluğu, beslenme problemleri, salya, ağrı, uyku problemeri, nöbet, konuşma güçlüğü, zeka geriliğidir.
Beyinde etkilenen alanın büyüklüğüne göre klinik tablo da ağırlaşır. Her hastada aynı bozukluklar görülmeyebilir.
Peki neden gelişir bu SP ?
Premature doğumlar, düşük doğum ağırlığı, ikiz-üçüz-dördüz hamilelikte, akraba evliliği, hamilelik döneminde geçirilen hastalıklar, beslenme yetersizliği, bebeklerin erken dönemde geçirdiği ateşli hastalıklar risk faktörünü arttıran nedenlerdendir.
SP'nin birçok tipi olmasına karşın en sık karşılaştığımız tip Spastik tip SP 'dir.
Spastik Tip SP nedir?
- Gövde ve boyun sertliği azalmıştır. Bebek başını tutamaz.
- İstemli hareketi başlatma, sürdürme ve sonlandırmada zorluklar çeker.
- Kas hareketleri küçük range'lerde olma eğilimindedir. (Yavaş ve zor hareketler.)
- Kas kuvvetinde azalma görülür. Skolyoz (Omurga eğriliği) riski artar.
*Spastisite kasın şiddetli şekilde kasılı kalması durumudur. Hasta spastik olduğu için hareketleri yapması güçleşir. Bu da kısıtlamayı arttırır. Bu durumu önlemek için spastisiteye yönelik uygulamalar yapılmalıdır.
Tipik SP görünümü;
SP tiplerine göre klinik tablo;
Sp tanısı ve tipi belirlenirken bebeğin normal motor gelişim evrelerine, reflekslerine bakılır. Reflekslerin belli aya kadar olması normaldir ancak hala devam ediyorsa patolojiktir. Hastanın ayrıntılı hikayesi alınır. Tüm hareketleri gözlemlenmelidir. GMFCS sınıflama sistemine göre hastanın seviyesi belirlenebilir.
KABA MOTOR FONKSİYON SINIFLAMA SİSTEMİ:
Tanı konulup, SP tipi belirlenmiş hastada Fizyoterapist tedaviye başlamadan önce geniş bir değerlendirme yapması gereklidir. Bu değerlendirme parametreleri ;
- Postural Tonus Değerlendirmesi (Baş, boyun, gövde ve ekstremitelere ayrı ayrı bakılmalıdır.)
- Postural Kontrol Değerlendirmesi (Normal motor gelişim evrelemesine göre değerlendirilir.)
- Kas-İskelet Sistemi Değerlendirmesi (Kas kısalıkları, spastisite, kontraktür vb)
- Omurganın Değerlendirilmesi ( Postür bozukluklarını saptamak ve skolyoz açısından ayrıntılı bakmak gereklidir. Mutlaka toraks hareketliliğine de bakılmalıdır.)
- Kalça ve Pelvis Değerlendirmesi ( Kalça subluksasyon riski olduğundan bakılması gerekir.)
- Yürüyüşün Değerlendirmesi ( Add. spastisine nedeniyle makaslama yürüyüşü ile sık karşılaşılır.)
Makaslama yürüyüşü;
- Konuşma ve Dil Becerilerinin Değerlendirilmesi (Emme, çiğneme, yutma, konuşma, seslenildiğinde bakabilme becerilerine bakılır.)
- İnce Motor Becerilerin Değerlendirilmesi (Kişisel bakım aktiviteleri, uzanma, kavrama aktivitelerine bakılmalıdır.)
SP'DE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI:
Değerlendirmeden elde edilen sonuçlarla kişiye özel tedavi programı çizilir. Hastamız için yakın ve uzak hedefleri belirleyip tedavi programımızı şekilendiririz. Aileyi de hastalık ve tedavi hakkında bilgilendirmek ve tedavi programımıza dahil etmek önemlidir.
- Kuvvetlendirme Egzersizleri: Kas zayıflığı, kontraktür riskine karşın tedavi programımıza eklemeliyiz. Kuvvetlendirme egzersizleri yürüyüşü ve kas performasını geliştirir. 4-5 yaşından itibaren başlanır.
- Germe Egzersizleri: Kontraktür, deformiteleri önlemek ve artmış kas tonusunu normalize etmek için mutlaka eklenmelidir.
- Pozisyonlama: Vücut düzgünlüğünün korunması, skolyoz riskinin azalması, solunum fonksiyonlarının devamlılığı için aileyle entegre şekilde çalışılmalıdır. Çocuğun yüzükoyun ve oturur pozisyonda durması akciğer kapasitelerini arttırmaktadır. Ayakta durması kemik mineral yoğunluğunu arttırarak kalça çıkığı riskini azaltır.
- Elektrik Stimülasyonu: Kas kuvvetini arttırmak için kullanabiliriz.
- Duyu Bütünleme Tedavisi
- Dil ve Konuşma Terapisi
- Sanal Gerçeklik Uygulamaları
- Nörogelişimsel Tedavi Yaklaşımları: Bobath
- Hipoterapi
- Hidroterapi
- Ortezleme
- Solunum Fizyoterapisi
- Yürüme Eğitimi
Yorumlar
Yorum Gönder