Diabetes Mellitus Nedir? Tedavisinde Neler Yapılır?

        Karbonhidrat, lipid ve protein metabolizmalarında bozuklukla karakterize bir hastalıktır.

Diyabet diyebilmemiz için;

• Açlık plazma glukozu ≥ 126
• HbA1C ≥ 6.5      
• Raslantısal Plazma Glukoz + diyabet semptomları ≥ 200               olmalıdır.

Klinik Bulgu ve Belirtiler; Polidipsi(aşırı susuzluk), polifaji (aşırı yemek), bulanık görme, idrar yolu enfeksiyonu, kaşıntı, ciltte kuruma, yorgunluk, ayaklarda uyuşma.

Diyabet karşımıza 2 farklı tiple çıkar. Hangi tipi olduğunu bilmemiz tedaviyi seçmek için çok önemlidir.

Tip 1 Diyabet; İnsülin eksikliğine sebep olan ß hücre yıkımı vardır.
Ayırt edici en önemli özelliklerden birisi, hasta 30 yaş altında olmalıdır.
Otoimmün (bağışıklık), idiopatik (sebebi bilinmeyen) bir hastalıktır.
Hastalar genellikle zayıftır.

Tip 2 Diyabet; İnsülin direnci veya insülin eksikliği sonucunda ortaya çıkar.
Genellikle 30 yaş üstü kişilerde görülür.
Hastalar genellikle obezdir.


↣ Diyabetin komplikasyonlarını bilmemiz çok önemlidir. Bizi nelerin beklediğini bilmek tedavi programını çizerken, doğru tedaviye ulaşmamızı sağlar. Kısaca büyük ve küçük komplikasyonlardan bahsedeceğim.



Mikrovasküler (Küçük damarsal) Komplikasyonlar;
Retinopati (retinayı besleyen damarların hastalığıdır. Tip 1 Diyabette daha fazla görülür.)
Nefropati (Böbrek hasarı, böbrek yetmezliğine sebebiyet verebilir.)
Nöropati (Nöronları besleyen küçük damar hasarına bağlı motor, duyusal ya da otonomik sinir liflerini tutar. Fizyoterapi için en önemli komplikasyondur!)

Makrovasküler (Büyük damarsal) Komplikasyonlar;
Kardiyovasküler hastalıklar (En önemli nedeni ateroskleroz(damar sertliği))
Periferik damar hastalığı (Diyabetik ayak!!)



↣ Kısaca komplikasyonlardan bahsettim. Sırada değerlendirme var. İyi bir değerlendirme bizi doğrudan tedaviye götürecektir.


DEĞERLENDİRME;

1. Hikaye; Diyabet kaç yaşında başladı? Tipi nedir? Aile öyküsü var mı? Egzersiz alışkanlığı var mı?
2. Özgeçmiş - Soygeçmiş; Diyabetten başka hastalığı var mı? Ailesinde hangi hastalıklar var? Kullandığı ilaçlar neler? 
3. Hastalık Seyri; Açlık kan şekeri değerleri, HbA1C değerleri nasıl seyrediyor? 
4. Risklerin Değerlendirilmesi; Yaş 35 üzeri ise, mikrovasküler komp. varsa, pulmoner arterial hipertansiyon varsa, otonomik nöropati varsa, hareketsiz yaşam tarzı, hipertansiyon, fazla kilo, gestasyonel diyabet öyküsü varsa riskli! 
5. Derinin Durumu; Kuru mu? Atrofik mi? Parlak mı? Yara var mı? 
6. Vücut Kompozisyonu; Beden kitle indeksi ve bel kalça oranına bakmalıyız. Obezite yönünden değerlendirilmelidir. 
7. Duyu Değerlendirilmesi; Ağrı, ısı, dokunma ve vibrasyon (Mutlaka değerlendirmeliyiz!) 
8. Esneklik; Obeziteye bağlı esneklik kaybı var mı? Gövde lateral flexiyonu değerlendirilir. 
9. Kas Kuvveti ve Enduransı; Periferal nöropati nedeniyle, alt ekstremite de kas kuvvet kayıpları beklenir. 
10. Denge; Periferik nöropati nedeniyle düşme riski artar. 
11. Yürüyüşün Değerlendirilmesi; Motor nöropati nedeniyle kas atrofisi, ayak bileği eklem hareket açıklığı kaybı görülür. Bu nedenle yürüyüş bozulur. 
12. Egzersiz Kapasitesi; Semptomla limitli egzersiz testi, kalp hızı, EKG bakılabilinir. 

↣ Tip 1 diyabette en büyük risk 'HİPOGLİSEMİ(kan şekerinin 50-60 altına düşmesi)'dir.

TEDAVİ;
Tip 1 diyabetli hastalarda sık aralıklı, çoklu doz insülin tedavisi uygulanır.
Tip 2 diyabetli hastalarda ise ağızdan şeker düşürücü haplar ve insülin enjeksiyonu gerekebilir.
Diyabet eğitimi, sağlıklı ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve iyi bakım hep tip 1 hem tip 2 diyabetin ana unsurlarıdır.

EGZERSİZ;
Devamlı aktivitelerden olan büyük kas gruplarını çalıştıran aeorobik egzersizleri tercih etmeliyiz. Yürüme, yüzme, bisiklete binme verilmelidir. Haftada 3-4 kez 30-45 dakika yapılmalıdır. Ancak bu seviyeye dereceli olarak ulaşılmalıdır. Seanslara 10-15 dakika olarak başlanıp zamanla arttırılabilinir. Orta şiddetli max. kalp hızının %50-70'i uygundur.
Uygun şiddete karar verilirken;
Egzersiz yapıyorken solunumu rahat mı?
Egzersiz bittikten sonra 1 saat içerisinde istirahat düzeyine ulaşıyor mu?
Hafif bir yorgunluk olabilir ancak ağrı olmamalıdır.
Egzersiz için en uygun zaman kan şekerinin 100-250 arası olduğu zamandır.
Kan şekeri < 100 ise egzersiz öncesi karbonhidrat takviyesi verilmelidir.
Özellikle duyu kaybı olanlarda NWB (ayağa yük bindirmeden) yapılan egzersizler tercih edilmelidir.


ESNEKLİK EĞİTİMİ; Eklemin esnekliğini arttırarak hareketliliği sağlar. Hafif ve yumuşak kas germeleri yapılır.

30 sn. gerilip 5 tekrar başlanır. Daha sonra tekrar sayısı arttırılır.

KUVVETLENDİRME EĞİTİMİ;
Büyük kas gruplarına yönelik verilmelidir. Özellikle alt ektremite kuvveti azaldığından sarı therabandla başlayarak tibialis anterior, quadriceps femoris, gastrocnemius soleus mutlaka kuvvetlendirilmelidir.
Egzersiz yine 5 tekrar olarak başlanıp, hasta alıştıkça 10'a çıkar. Sarı theraband kuvveti yetersiz gelmeye başlandığında kırmızıya geçilir.


DUYU VE DENGE EĞİTİMİ;

Dokunma, kinestezi, pozisyon hissi gibi farklı duyular eklenerek çalışılmalıdır. Eğitim yine basitten karmaşığa ilerletilmelidir. Sabit zeminden-hareketli zemine, göz açıktan-kapalıya, şuurludan-şuursuza, sert zeminden-yumuşak zemine gibi ilerletilir.

Duyu eğitimi için tırtıklı top, titreşim, normal topta yuvarlama, çimen zemin, yumuşak zemin, sert zemin gibi eğitimler kullanabiliriz.
























Soru ve katkılarını bekliyorum. Sağlıkla kalın :)




Kaynaklar: Praet SF, van Loon LJ. Exercise therapy in type 2 diabetes Acta diebetologica. 2009;46(4):263-78.

American Diabetes A.Physical activity/exercise and diabetes. Diabetes care. 2004;27 Supply 1:S58-62.

Roden M.exercise in type 2 diabetes: to resist or to endure? Diabetologica. 2012;(5):1235/9.