Nörolojik Hastalıklarda Görülen Koordinasyon Sorunları ve Tedavisi

     Koordinasyon, hareketi düzgün, doğru ve kontrollü bir biçimde yapabilme becerisidir. Yapılan hareketin koordineli olması için gerekli parametreler vardır. Uygun hız, mesafe, yön, ritim, kas gerimi, agonist- antagonist kaslar arası uyum olması gereklidir. Koordineli hareketin gerçekleşmesi için merkezi sinir sistemi ve kas iskelet sisteminin karşılıklı uyum içerisinde çalışması gerekmektedir. 

Koordinasyon problemi olan hastalar fonksiyonel aktivite esnasında sıralama, ölçeklendirme, zamanlama sorunları yaşarlar. 

• Sıralama ; Sağlıklı nörolojik sisteme sahip insanlar farklı aktiviteler yaparken, kaslar belli bir sıralama ile harekete katılır. Ancak koordinasyon bozukluğu yaşayan insanlar kasların sıralaması bozulmuştur. Örn; Gövdeyi öne eğerken çalışması gereken kaslarla birlikte, gövdeyi arkaya doğru eğme hareketini sağlayan kaslar da çalışır. Bu durum da hareket açıklığının azalmasına sebep olur.
• Zamanlama ; Hareketin düzgün yapılabimesi için belli zamanlama içinde yapılması gerekir. Ancak koordinasyon problemi olan insanlarda hareketi başlatmayı düşünür ama zamanlayamaz ve hareket başlaması gecikir. Hareketi sürdürme sorunları yaşar. Hareketi bitirme zamanı gecikir. 
• Ölçeklendirme ; Amaca uygun harekette yeterli kuvvet oluşturma yeteneği azalmıştır. Örn; Çay tabağını alırken ne kadar kuvvetle tutması gerektiğini tayin edemez. Serebellum etkilenimi varsa ; Dismetri (Hareketin mesafesini ayarlayamaz)
  Bazal ganglion etkilenimi varsa ; Hipokinezi ( Hareketlerin yavaşlaması) görülür.

Koordinasyon sorunlarında görülen semptomlar:

• Disdiadikokinezi: Hastanın, ritmik ve birbirine zıt hareketleri yapamaması ya da eksik yapması durumudur.
• Dizarti: Konuşma esnasında kullanılan kasların etkileşiminin bozulması sonucu kesik, sarhoşvari, tonlamaların yanlış yapılması şeklinde görülür.
• Dismetri: Mesafenin hızını ve harekete ne kadar kuvvet harcayacağını ayarlayamaz. Çizilen hedefe ya ulaşamaz ya da hedefi geçer. 
• İntansiyonel Tremor: Dinlenme esnasında görülmeyen fakat hareket esnasında oluşan ve hedefe yaklaştıkça artan titreme durumudur.

DEĞERLENDİRME:  Koordinasyon testleri ikiye ayrılır. 

1-Dengesel Koordinasyon Testleri: Postür ve yürüyüş için birden çok eklem hareketinin koordinasyonunu değerlendirmede kullanılır.

2-Dengesel Olmayan Koordinasyon Testleri:  Serebellumdaki özelleşmiş patolojiler için kullanılır. Testler önce gözü açık sonra kapalı yapılır.

İnce Motor Aktivitelerinde Koordinasyon Değerlendirme Testleri

• Jebson-Taylor El Fonksiyon Testi
• Minnesota Testi
• Purdue Peg Board Testi
• O'Conner Parmak Beceri Testi

KOORDİNASYON PROBLEMLERİNİN REHABİLİTASYONU: 

   Genel prensipleri; 

   - Motor aktivitenin sürekli tekrarı

   - Duyusal girdilerin kullanılması

   - Zamanla aktivitenin hızının arttırılması

Kullandığımız terapatik egzersizler; 

   - Frenkel Egzersizleri

   - Proprioseptif Nöromusküler Fasilitasyon (PNF, Knoot, Voss)

   - Nörogelişimsel Tedavi Yaklaşımları (Bobath)

   - Gelişimsel Tekniklerin Nörofizyolojik Temeli (Rood)

   - Duyu Bütünleme Terapisi 

    Egzersizler kişiye ve hastalığa özgü verilir. Bu nedenle değerlendirme sonrası egzersiz seçimi yapılmalıdır. Bu yazı genel hatlarıyla hangi egzersizleri kullandığımız hakkında bilgi vermek için yazılmıştır.