Kinezyofobi (Hareket Etme Korkusu) Nedir? Nasıl Yenilir?
Kinezyofobi, çoğu hastamızda karşımıza çıkan bir durumdur. Hastalar, geçirdikleri bir rahatsızlık sonrasında hastalık iyileşse bile tekrar yaşayacağı korkusuyla hareket etmekten çekinirler. Sedanter yaşam hastanın ağrılarının daha da artmasına sebep olurken aynı zamanda günlük yaşam aktivitelerini de etkiler. Örneğin merdivenden düşme sonrası kısıtlılık yaşayan bir hastam kısıtlılık durumu geçse bile kinezyofobi nedeniyle tekrar merdiven çıkamıyor. Bu durum tedaviyi kısır bir döngüye sokuyor ve fiziksel kısıtlılığın yanı sıra psikolojik durumu da kötü etkiliyor. Tedavinin başarılı olması için uygun değerlendirmeden sonra çizilen tedavi programının yanı sıra psikolojik destek verilmesi de gereklidir.
Korku Kaçınma Modeli :
Bu model, litaratürde, bireylerin korkuya dayalı olarak aktivitelerden kaçınması sonucunda kas iskelet ağrısını nasıl geliştirdiklerini açıklayan bir modeldir. Yaralanma sonrası ağrı ile ilgili negatif düşünceleri olan hastalar ağrıyla ilgili korku ve aşırı tetikte olma hali geliştireceklerdir. Ağrı ya da yeniden yaralanma korkusu nedeniyle fiziksel aktiviteden kaçınma durumu devamlı olarak fiziksel yetersizlik ve özürlülük durumunu getirir. Akut ağrının kronikleşme sürecinde psikolojik faktörler büyük rol oynar. Kinezyofobisi olmayan hastalarda günlük aktivitelerde ağrı korkusu olmadığı için iyileşme hızlı olacaktır.
Kinezyofobi'nin Değerlendirmesi :
1 - Ağrı Korkusu Anketi (Fear of Pain Questionnaire -FPQ)
2- Ağrı Anksiyete Belirtileri Ölçeği (PASS)
3- KorkuKaçınma İnanışlar Ölçeği
4- Tampa Kinezyofobi Ölçeği
Anketlerin ayrıntısını eklemiyorum. Kullanmak isteyenler internette ayrıntıyı bulabilir veya bana mesaj yoluyla ulaşabilirler.
Kinezyofobi'de Tedavi Yöntemleri ;
Multidisipliner bir çalışma sergilenmelidir. Tedaviye ağrının her zaman zarar verici anlama gelmediğini hastaya anlatarak başlanmalıdır. Hastalar ağrı hissini direkt olarak hastalıkla bağdaştırdığı için bu döngüyü kırmamız gerekir. Farkındalık yaratarak yeniden öğrenmeyi sağlamamız gerekir. Fizyoterapist, doktor ve psikologun bulunduğu bir ekiple hasta yönlendirilmelidir.
Hastanın fiziksel düzeyini belirledikten sonra aktiviteyi arttırmaya yönelik kademeli olarak egzersiz programı çizmeliyiz. Yapılan bilimsel çalışmalar hareket korkusu olan hastalarda korktukları harekete kademeli olarak maruziyet yapılmasının faydalarını kanıtlamıştır.
Kademeli Maruziyet Tekniği ;
Bu yöntem hastanın dikkatini hareket korkularından farklı bi yöne çekerek, aktivite seviyelerini kademeli olarak arttırarak korktukları seviyeye çıkarmaktır. Öncelikle hastanın korktuğu hareketler sorgulanır. Her korktuğu hareket için 1'den 10'a kadar seviyesini sorgularız. Örneğin;
-Merdiven inme - çıkma : Korku seviyesi 10
-Karşıdan karşıya geçme :7
-Yürürken aynı zamanda telefonla konuşma: 5
Bunları belirledikten sonra en az korku duyduğu aktiviteden başlayarak yavaşça en çok korktuğu harekete doğru programı ilerletiriz.
Kademeli Egzersiz Tekniği ;
Hastanın egzersiz ve aktivite toleransını arttırarak korktuğu hareketlerle yüzleşmesini sağlar. Bu teknikte hastanın korktuğu hareketler yerine, fizyoterapistin belirlediği farklı egzersizler kademeli olarak hastaya verilir.
Kinezyofobili biraylere, hareket, solunum ve uygun kas aktivitesini amaçlayan iyi planlanmış bir egzersiz programı yazılmalıdır. Zamanla program ilerletilmelidir.
Yapılan tüm bilimsel çalışmalara bakıldığında kinezyofobisi olan hastaların iyileşme süresinin uzadığı, hastalık durumu geçse bile hareket korkusu nedeniyle kronikleşen hastalığın, hastaların yaşam kalitesini kötü etkilediği bulunmuştur. Bu nedenle rehabilitasyon programımızı hazırlarken iyileşmeyi hızlandırmak için kinezyofobiyi değerlendirmeyi unutmamalıyız.
Sağlıklı günler dilerim..
Kaynak; Kori S, Miller R, Tood D, Kinisiophobia: a new view of choric pain behavior. Pain manag 1990;3(1):35-43
Vlayen JW, Kole-Snijders AM, Rotteveel AM, Ruesink R, heuts PHTG. The role of fear of movement/(re)injury in pain disabilty. J occup Rehabil. 1995;5(4):235-52.
Korku Kaçınma Modeli :
Bu model, litaratürde, bireylerin korkuya dayalı olarak aktivitelerden kaçınması sonucunda kas iskelet ağrısını nasıl geliştirdiklerini açıklayan bir modeldir. Yaralanma sonrası ağrı ile ilgili negatif düşünceleri olan hastalar ağrıyla ilgili korku ve aşırı tetikte olma hali geliştireceklerdir. Ağrı ya da yeniden yaralanma korkusu nedeniyle fiziksel aktiviteden kaçınma durumu devamlı olarak fiziksel yetersizlik ve özürlülük durumunu getirir. Akut ağrının kronikleşme sürecinde psikolojik faktörler büyük rol oynar. Kinezyofobisi olmayan hastalarda günlük aktivitelerde ağrı korkusu olmadığı için iyileşme hızlı olacaktır.
Kinezyofobi'nin Değerlendirmesi :
1 - Ağrı Korkusu Anketi (Fear of Pain Questionnaire -FPQ)
2- Ağrı Anksiyete Belirtileri Ölçeği (PASS)
3- KorkuKaçınma İnanışlar Ölçeği
4- Tampa Kinezyofobi Ölçeği
Anketlerin ayrıntısını eklemiyorum. Kullanmak isteyenler internette ayrıntıyı bulabilir veya bana mesaj yoluyla ulaşabilirler.
Kinezyofobi'de Tedavi Yöntemleri ;
Multidisipliner bir çalışma sergilenmelidir. Tedaviye ağrının her zaman zarar verici anlama gelmediğini hastaya anlatarak başlanmalıdır. Hastalar ağrı hissini direkt olarak hastalıkla bağdaştırdığı için bu döngüyü kırmamız gerekir. Farkındalık yaratarak yeniden öğrenmeyi sağlamamız gerekir. Fizyoterapist, doktor ve psikologun bulunduğu bir ekiple hasta yönlendirilmelidir.
Hastanın fiziksel düzeyini belirledikten sonra aktiviteyi arttırmaya yönelik kademeli olarak egzersiz programı çizmeliyiz. Yapılan bilimsel çalışmalar hareket korkusu olan hastalarda korktukları harekete kademeli olarak maruziyet yapılmasının faydalarını kanıtlamıştır.
Kademeli Maruziyet Tekniği ;
Bu yöntem hastanın dikkatini hareket korkularından farklı bi yöne çekerek, aktivite seviyelerini kademeli olarak arttırarak korktukları seviyeye çıkarmaktır. Öncelikle hastanın korktuğu hareketler sorgulanır. Her korktuğu hareket için 1'den 10'a kadar seviyesini sorgularız. Örneğin;
-Merdiven inme - çıkma : Korku seviyesi 10
-Karşıdan karşıya geçme :7
-Yürürken aynı zamanda telefonla konuşma: 5
Bunları belirledikten sonra en az korku duyduğu aktiviteden başlayarak yavaşça en çok korktuğu harekete doğru programı ilerletiriz.
Kademeli Egzersiz Tekniği ;
Hastanın egzersiz ve aktivite toleransını arttırarak korktuğu hareketlerle yüzleşmesini sağlar. Bu teknikte hastanın korktuğu hareketler yerine, fizyoterapistin belirlediği farklı egzersizler kademeli olarak hastaya verilir.
Kinezyofobili biraylere, hareket, solunum ve uygun kas aktivitesini amaçlayan iyi planlanmış bir egzersiz programı yazılmalıdır. Zamanla program ilerletilmelidir.
Yapılan tüm bilimsel çalışmalara bakıldığında kinezyofobisi olan hastaların iyileşme süresinin uzadığı, hastalık durumu geçse bile hareket korkusu nedeniyle kronikleşen hastalığın, hastaların yaşam kalitesini kötü etkilediği bulunmuştur. Bu nedenle rehabilitasyon programımızı hazırlarken iyileşmeyi hızlandırmak için kinezyofobiyi değerlendirmeyi unutmamalıyız.
Sağlıklı günler dilerim..
Kaynak; Kori S, Miller R, Tood D, Kinisiophobia: a new view of choric pain behavior. Pain manag 1990;3(1):35-43
Vlayen JW, Kole-Snijders AM, Rotteveel AM, Ruesink R, heuts PHTG. The role of fear of movement/(re)injury in pain disabilty. J occup Rehabil. 1995;5(4):235-52.
Yorumlar
Yorum Gönder